[Giải thích] Thang cấp độ tư duy Bloom là gì? Ứng dụng trong học tập & công việc
Bạn từng nghe đến thang cấp độ tư duy Bloom nhưng chưa hiểu rõ? Đây là công cụ cực kỳ hữu ích giúp phân loại và phát triển tư duy từ cơ bản đến nâng cao. Mô hình này không chỉ ứng dụng trong giáo dục mà còn hỗ trợ hiệu quả trong công việc và cuộc sống hàng ngày.
Nội Dung
I. Giới thiệu tổng quan về thang cấp độ tư duy Bloom
Thang cấp độ tư duy Bloom ban đầu được thiết kế để đánh giá và phân loại các mục tiêu học tập, nhưng sau này đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác như phát triển nhân sự, quản lý, và đào tạo nghề nghiệp. Năm 2001, một nhóm các nhà nghiên cứu đã cập nhật và điều chỉnh mô hình này để phù hợp hơn với thực tiễn giáo dục hiện đại.
II. 6 cấp độ tư duy trong thang Bloom
1. Nhớ (Remembering)
Đây là cấp độ cơ bản nhất, giúp người học ghi nhớ và tái hiện thông tin đã học một cách chính xác. Ví dụ như liệt kê thang cấp độ tư duy bloom các sự kiện lịch sử, thuật ngữ chuyên ngành hoặc định nghĩa quan trọng.
2. Hiểu (Understanding)
Ở cấp độ này, người học cần diễn giải, mô tả hoặc giải thích thang cấp độ tư duy bloom kiến thức bằng cách riêng của mình. Ví dụ: tóm tắt nội dung một bài học hoặc giải thích ý nghĩa của một biểu đồ. Đây là bước giúp bạn nắm sâu bản chất vấn đề thay vì chỉ học thuộc lòng.
3. Vận dụng (Applying)
Cấp độ vận dụng yêu cầu người học biết cách áp dụng kiến thức thang cấp độ tư duy bloom vào các tình huống thực tế hoặc mới mẻ. Ví dụ: sử dụng công thức toán học để giải bài tập hoặc áp dụng nguyên lý vật lý trong đời sống. Điều này giúp kiến thức trở nên sống động và thiết thực hơn.
4. Phân tích (Analyzing)
Ở cấp độ này, người học cần biết cách phân tích vấn đề thang cấp độ tư duy bloom, chia nhỏ thông tin để hiểu sâu về cấu trúc và mối quan hệ giữa các phần. Ví dụ: phân tích một bài thơ để tìm ra thông điệp chính, kỹ thuật nghệ thuật và cảm xúc tác giả muốn truyền tải. Nó rèn luyện khả năng tư duy logic và sắc bén.
5. Đánh giá (Evaluating)
Đây là thang cấp độ tư duy bloom đòi hỏi người học biết nhận xét, phê bình hoặc so sánh dựa trên các tiêu chí rõ ràng. Ví dụ: đánh giá một dự án kinh doanh về tính khả thi hoặc phân tích ưu nhược điểm của một quan điểm xã hội. Nó phát triển tư duy phản biện và ra quyết định khách quan.
6. Sáng tạo (Creating)
Cấp độ cao nhất trong thang Bloom, yêu cầu người học biết tổng hợp và sáng tạo ra sản phẩm, ý tưởng mới. Ví dụ: viết một kịch bản phim độc đáo hoặc lập kế hoạch marketing sáng tạo cho thương hiệu.
Xem thêm: [Bí Quyết] Cách Làm Sơ Đồ Tư Duy Trên PowerPoint Ai Cũng Làm Được
[Phân tích] Vì sao sơ đồ tư duy trên Word là lựa chọn tối ưu cho học tập?
9 Cách Vẽ Sơ Đồ Tư Duy Đẹp, Dễ Nhớ Dành Cho Học Sinh & Sinh Viên
III. So sánh giữa thang cấp độ tư duy Bloom ban đầu và phiên bản cập nhật
| Tiêu chí | Thang Bloom Gốc (1956) | Thang Bloom Cập Nhật (2001) |
| Tác giả chính | Benjamin Bloom và cộng sự | Lorin Anderson (học trò của Bloom), David Krathwohl và cộng sự |
| Năm công bố | 1956 | 2001 |
| Hình thức các cấp độ | Danh từ (Nouns) – Mô tả kết quả/trạng thái nhận thức | Động từ (Verbs) – Nhấn mạnh hành động/quá trình nhận thức |
| Số chiều | Một chiều (Chỉ tập trung vào Quy trình Nhận thức) | Hai chiều (Quy trình Nhận thức & Loại hình Kiến thức) |
| Các cấp độ tư duy (Từ thấp đến cao) | 1. Knowledge (Biết/Kiến thức) <br> 2. Comprehension (Hiểu/Thông hiểu) <br> 3. Application (Vận dụng/Áp dụng) <br> 4. Analysis (Phân tích) <br> 5. Synthesis (Tổng hợp) <br> 6. Evaluation (Đánh giá) | 1. Remember (Nhớ) <br> 2. Understand (Hiểu) <br> 3. Apply (Vận dụng) <br> 4. Analyze (Phân tích) <br> 5. Evaluate (Đánh giá) <br> 6. Create (Sáng tạo) |
| Thay đổi chính về cấp độ | – Dùng danh từ <br> – Tổng hợp (Synthesis) là cấp độ thứ 5 <br> – Đánh giá (Evaluation) là cấp độ cao nhất | – Dùng động từ <br> – Nhớ (Remember) thay cho Biết (Knowledge) <br> – Hiểu (Understand) thay cho Thông hiểu (Comprehension) <br> – Tổng hợp (Synthesis) được thay bằng Sáng tạo (Create) và chuyển lên cấp độ cao nhất <br> – Đánh giá (Evaluate) chuyển xuống vị trí thứ 5 |
| Chiều Loại hình Kiến thức (Mới) | Không có chiều này một cách rõ ràng | Bổ sung chiều thứ hai, gồm 4 loại: <br> A. Factual (Kiến thức thực tế/sự kiện) <br> B. Conceptual (Kiến thức khái niệm) <br> C. Procedural (Kiến thức quy trình/thủ tục) <br> D. Metacognitive (Kiến thức siêu nhận thức) |
| Nhấn mạnh | Phân loại các mục tiêu giáo dục, tập trung vào kết quả | Tính ứng dụng thực tế cho giáo viên trong việc lập kế hoạch bài dạy, hoạt động học tập và đánh giá; tập trung vào quá trình học tập tích cực của học sinh. |
| Cấu trúc | Tuyến tính, phân cấp đơn giản | Phân cấp dạng ma trận (kết hợp 2 chiều), linh hoạt hơn |
| Thuật ngữ | Một số thuật ngữ có thể trừu tượng (Knowledge, Synthesis) | Thuật ngữ rõ ràng, gần gũi và mang tính hành động hơn (Remember, Create) |
IV. Công cụ và phương pháp phát triển tư duy theo thang Bloom
1. Sơ đồ tư duy (Mindmap)
Đây là công cụ trực quan giúp hệ thống hóa kiến thức thang cấp độ tư duy bloom một cách dễ nhớ và dễ hiểu. Việc xây dựng sơ đồ tư duy khuyến khích não bộ liên kết các khái niệm và mở rộng ý tưởng. Công cụ này đặc biệt hiệu quả trong việc phát triển cấp độ Nhớ và Hiểu trong thang Bloom.
2. Phương pháp học qua dự án (Project-based learning)
Phương pháp này tạo điều kiện cho người học áp dụng kiến thức thang cấp độ tư duy bloom vào các tình huống thực tế, giúp rèn luyện khả năng giải quyết vấn đề. Nó tập trung phát triển kỹ năng Vận dụng và Phân tích thông qua các dự án nhóm hoặc cá nhân có tính thực tiễn cao. Đồng thời, nó nâng cao tinh thần trách nhiệm và khả năng tự học.
3. Thảo luận nhóm và phản biện
Việc thảo luận nhóm giúp người học tiếp cận đa chiều và phát triển tư duy phản biện một cách tự nhiên. Hoạt động này thúc đẩy khả năng phân tích, đánh giá và trình bày quan điểm logic trước người khác.
4. Hoạt động sáng tạo
Các hoạt động thang cấp độ tư duy bloom như viết bài luận, thiết kế sản phẩm mới hoặc lập kế hoạch sáng tạo giúp phát triển cấp độ cao nhất là Sáng tạo. Người học được khuyến khích chủ động đưa ra giải pháp đột phá, thể hiện cá tính và sự đổi mới trong tư duy.
V. Câu hỏi thường gặp
1. Thang cấp độ tư duy Bloom có thể áp dụng cho mọi lứa tuổi không?
Có, thang cấp độ tư duy Bloom có thể điều chỉnh để phù hợp với mọi lứa tuổi, từ trẻ mẫu giáo đến người học trưởng thành. Độ phức tạp của nội dung sẽ khác nhau, nhưng các cấp độ tư duy vẫn áp dụng được.
2. Làm thế nào để đánh giá thang cấp độ tư duy bloom của học viên?
Giáo viên và nhà đào tạo có thể thiết kế các nhiệm vụ và câu hỏi ở mỗi cấp độ tư duy để đánh giá khả năng của học viên. Ví dụ, câu hỏi trắc nghiệm thường đánh giá khả năng ghi nhớ, trong khi dự án nghiên cứu đánh giá khả năng phân tích và sáng tạo.
3. Có thể bỏ qua một số cấp độ trong thang cấp độ tư duy bloom không?
Mặc dù các cấp độ tư duy trong thang cấp độ tư duy bloom xây dựng dựa trên nhau, trong một số tình huống cụ thể, người học có thể làm việc ở nhiều cấp độ cùng lúc hoặc di chuyển không theo trình tự giữa các cấp độ tùy thuộc vào nhiệm vụ và kiến thức nền tảng.
VI. Kết luận
Thang cấp độ tư duy Bloom là một công cụ hữu ích để phát triển tư duy và khả năng học hỏi của mỗi người, từ việc ghi nhớ đơn giản đến việc sáng tạo các ý tưởng mới mẻ. Ngoài kỹ năng tư duy, một bộ bàn ghế văn phòng chất lượng cũng đóng vai trò quan trọng, nội thất văn phòng Rega là lựa chọn tuyệt vời, chuyên cung cấp sản phẩm chất lượng, đẹp mắt và phù hợp với mọi không gian làm.
